12 listopada 2024

Przyczyny reformy luterańskiej

W wigilię dnia Wszystkich Świętych 1517 roku augustiański mnich Marcin Luter wywiesił na drzwiach Kościoła Zamkowego w Wittenberdze manifest, który zapoczątkował reformację. Za tym aktem krył się powszechny sprzeciw wobec niedociągnięć kleru i wątpliwej techniki zbierania funduszy, na którą Kościół katolicki przyzwalał od dziesięcioleci. Idee, które wpłynęły na Lutra, dojrzewały od pokoleń, a warunki polityczne, które umożliwiły mu sukces, ewoluowały przez stulecia.

Reformacja luterańska

Szesnastowieczny przewrót w Europie, znany jako reformacja, podzielił zachodnie chrześcijaństwo. Skupiona w Niemczech reformacja luterańska dążyła do zmniejszenia znaczenia katolickich sakramentów, odrzuciła katolickie przekonanie, że podczas Eucharystii księża przemieniają chleb i wino w ciało i krew Chrystusa, przedkładała Biblię nad papieża jako ostateczny autorytet w sprawach wiary i moralności oraz utrzymywała, że ludzie nie mogą osiągnąć zbawienia ani przez uczynki, ani przez cnotę, lecz jedynie przez wiarę.

Korupcja kościelna

Chciwość i deprawacja w Kościele katolickim zraziły Lutra. W XV-wiecznym Kościele katolickim szerzyła się sprzedaż urzędów kościelnych i gromadzenie osobistych fortun. Zaniedbując dzieła miłosierdzia, które niegdyś uprawniały do publicznego zaufania, wiele klasztorów widziało swoich członków pochłoniętych wulgarnymi zajęciami, w tym cudzołóstwem i hazardem.

Odpusty

W XV wieku Kościół katolicki przyznawał odpusty – rzekome umorzenie kar pozagrobowych za grzechy – nie tylko żyjącym, ale także zmarłym. Przyznawane coraz częściej za pieniądze, bez względu na rzeczywistą skruchę, odpusty stały się wyraźnie tandetnym sposobem kościelnej zbiórki pieniędzy. Praktyka ta rozwścieczyła Lutra, inspirując go do opublikowania manifestu z 1517 roku. Kontrowersje wzbudzały również dogmaty kościoła katolickiego – tutaj dowiesz się więcej o dogmatach.

Wpływy intelektualne

Potępiając kościelne bogactwo, chciwość i hipokryzję, angielski kleryk i uczony John Wyclif (1320-84) przewidział prawie wszystkie reformatorskie idee Lutra. Pod wpływem idei Wyclifa, Czech Jan Hus (1369-1415) zaatakował teorię odpustów i założył w Czechach zreformowany kościół. Przez cały XV wiek wielu czołowych kościelnych kwestionowało autorytet papieża i opowiadało się za wykorzystaniem soborów kościelnych w podejmowaniu decyzji. Prądy intelektualne takie jak te, ułatwione przez rozwój druku, mogły zainspirować i wzmocnić Lutra przeciwko Kościołowi katolickiemu.